Strony

czwartek, 30 czerwca 2016

22. Przepompownia „Bierdzany”


Budynek przepompowni powstał w latach 1926-27, obsługuje grupę 65 studni wywierconych w pobliżu między korytami Odry i Oławy.

Modernistyczny budynek z czerwonej cegły kryty spłaszczonym czterospadowym dachem składa się z czterech części pełniących rożne funkcje. Patrząc od ul. Międzyrzeckiej w części znajdującej się po prawej stronie ulokowano stacją transformatorową. W środkowej mieszkania pracowników obsługi, zaś w części po lewej stronie maszynownię, do niej przylega niższa o jedną kondygnację półokrągła dobudówka mieszcząca wspomnianą studnię zbiorczą. Przepompownia ta wyposażona wyłącznie w urządzenia elektryczne, w celu zabezpieczenia przed ewentualnym brakiem dostawy prądu zasilana jest trzema różnymi źródłami energii: elektrownią przy ul. Łowieckiej, elektrownią w Siechnicach i elektrownią wodną „Janowice”. 

Elementem plastycznym zdobiącym jego elewację jest ceramiczna rzeźba nagiej nimfy wynurzającej się z wody. Wykonał ją pochodzący z Bytomia rzeźbiarz Thomas Myrtek w r. 1923.
923.

wtorek, 31 maja 2016

21. Mezonetowiec


Blok mieszkalny przy ul. Kołłątaja 9/10 i 11/12 zaprojektowany w roku 1958 przez zespół architektów Miastoprojektu: Edmunda Frąckiewicza, Jadwigę Grabowską-Hawrylak oraz Marię i Igora Tawryczewskich został ukończony w roku 1960.
Budynek nazywany jest mezonetowcem, składa się z ośmiu kondygnacji, na parterze umieszczono sklepy, natomiast na pozostałych siedmiu piętrach znajdują się mieszkania. Pierwsze sześć pięter to zespół 54 mezonet, po 18 na jednym dwupiętrowym poziomie. Dwukondygnacyjne mieszkania zostały podzielone w następujący sposób: w dolnej kondygnacji znajduje się pokój dzienny i kuchnia, a wyżej dwie sypialnie i łazienka. Elewację od strony ulicy Kołłątaja tworzą loggie 54 mieszkań, dodatkowo jedna sypialnia każdej mezonety posiada niewielki balkonik wewnątrz loggii. Od strony podwórka elewację tworzą cztery galerie prowadzące do mieszkań oraz dwie prowadzące do nich klatki schodowe.


poniedziałek, 16 maja 2016

20. Wzgórze Gajowe


Wzgórze Gajowe jest sztucznie usypanym w okresie powojennym kopcem. W roku 1948 zorganizowano w tym miejscu wysypisko gruzu, następnie wywożono tu odpady komunalne. Ostatecznie wysypisko zamknięto w latach 60. Porośnięte roślinnością ruderalną wzgórze stało się siedliskiem rzadkich okazów fauny. Stwierdzono min. występowanie sześciu rzadkich gatunków chrząszczy, wśród nich Melanophthalma maura jest pierwszym stanowiskiem tego gatunku w Polsce. Odkryto też gatunek pająka: Zodarion rubidum, nieznanego do tej pory w Polsce.
Wcześniej w miejscu powojennego wysypiska działała wybudowana w XIX w. fabryka nawozów „Silesia”, zamknięta ostatecznie w latach 20. W roku 1933 wiosną na terenie dawnej fabryki bojówki SA zorganizowały w kilku barakach pofabrycznych nielegalny obóz koncentracyjny, w którym przetrzymywano i torturowano politycznych oponentów nazistowskiej władzy - KZ Dürrgoy. Później planowano utworzyć tu ośrodek sportów zimowych ze skocznią narciarską, torem zjazdowym i saneczkowym.

niedziela, 1 maja 2016

19. Straż pożarna przy ul. Gdańskiej


Zespół zabudowań jednostki straży ogniowej obsługującej Przedmieście Piaskowe powstał w latach 1908-11 według projektu Richarda Plüddemanna i Charlota Cabanisa. Budynki czerwonej cegły z oszczędnym detalem z piaskowca wzniesione są w stylu nawiązującym do rodzimego budownictwa ludowego. Zdobiącym je szczytom nadano kształt płomieni. Najwyższy z nich środkowy został zniszczony w roku 1945.
Pomieszczenia wewnątrz służyły całodziennemu pobytowi strażaków, oprócz wartowni, stajni i remizy znajdowały się tu także pomieszczenia do wypoczynku, sala gimnastyczna, wieża ćwiczeń, miejsce suszenia węży oraz mieszkania służbowe. W zachodniej części podwórka umieszczono natomiast widoczną z każdego zakątka zespołu zabudowań oszalowaną deskami wieżę zegarową.

niedziela, 17 kwietnia 2016

18. Instytut Astronomii UWr


Kompleks budynków instytutu powstał w l. 1926-28 wg projektu Gottfrieda Müllera. Wcześniej obserwatorium uniwersyteckie mieściło się w wieży gmachu głównego przy pl. Uniwersyteckim oraz na wyspie przy Śluzie Szczytnickiej. Pierwsze prace związane z budową nowego obserwatorium przy ul. Kopernika rozpoczęto r. 1922.
Budynek mieszczący obserwatorium zbudowany został na planie kwadratu. Jego dolna część mieszcząca salę wykładową i gabinet dyrektora posiada 2 kondygnacje, w r. 1937 powiększono ją o  pomieszczenie z biblioteką. Wieńczy ją wieża na planie ośmioboku z ruchomą kopułą pod którą znajduje się teleskop lustrzany. Wieża ta jest niezależna od konstrukcji nośnej dolnej części i spoczywa na żelbetowych palach. Drugim budynkiem jest dom południkowy kryty rozsuwanym dachem. Mieszczący mniejsze instrumenty obserwacyjne. Oprócz tego zbudowano dom mieszkalny dozorcy budynków.
Budynki instytutu pomalowane były w tonacji pomarańczowo-ciemnozielonej, która została odtworzona na początku XXI w.

sobota, 16 kwietnia 2016

17. Komenda wojewódzka policji


Gmach prezydium policji wznoszono w okresie od maja 1926 do października 1928 według projektu Richarda Fernholza. Na zamkniętej czterema ulicami działce, gdzie stanął dawniej znajdował się Mysi Staw. Ze względu na grząski grunt fundamenty spoczywają na 2500 ośmiometrowych palach.
Sześciokondygnacyjny gmach z pięcioma wewnętrznymi dziedzińcami składał się z siedmiu skrzydeł mieszczących ponad 600 pomieszczeń, 6 mieszkań służbowych dla wyższych urzędników policji i cele dla 140 aresztantów. Powierzchnia działki wynosi 4800 m2, a kubatura budynku 103 000 m3. Elewacje w tonacji ciemnoczerwonej zdobione są w duchu architektury ekspresjonistycznej. Główne wejście od strony Podwala zaznaczono czterema 13,5 metrowej wysokości kwadratowymi kolumnami oraz ceramicznymi figurami postaci ludzkich wykonanymi przez berlińskiego rzeźbiarza Feliksa Kupscha.
Przed rokiem 1945 w gmachu prezydium policji mieściło się także muzeum kryminalistyki.

wtorek, 5 kwietnia 2016

16. Dom przysłupowy z Bogatyni


Pochodzący z początku XIX w. dom przysłupowy jest jednym z licznych tego typu szkieletowych domów wznoszonych na Górnych Łużycach od XVI w. łączących w sobie cechy architektury zachodniej Europy i krajów słowiańskich. Dom ten wybudowany w Bogatyni-Zatoniu został przewieziony w częściach na Jarnołtów i zrekonstruowany w latach 2006-08. Obecnie jest jednym z budynków kompleksu hotelowo-gastronomicznego „Straszny Dwór”.
Trzykondygnacyjny dom kryty jest naczółkowym dachem. Zrębowy parter rozdziela portal z kamienia łamanego. Frontową elewację dzieli siedem osi okiennych rozdzielonych jest kwaterami z podwójnymi zastrzałami. Kondygnację poddasza zdobią kwatery z krzyżami św. Andrzeja. Na elewacjach bocznych szczyty oszalowano deskami.

niedziela, 3 kwietnia 2016

15. Budynek dyrekcji kolei


Neobarokowy budynek dyrekcji kolei wzniesiono w latach 1911-14 według projektu berlińskiego architekta pracującego dla kolei niemieckich Hugo Koeniga. Czterokondygnacyjny gmach rozplanowany jest wokół dwóch wewnętrznych dziedzińców oddzielonych skrzydłem łącznikowym. Wewnątrz mieści ponad pięćset pokoi. Reprezentacyjna fasada skierowana jest w stronę zachodnią. Jej portyk wspiera sześć kolumn korynckich, a zwieńczony jest kartuszem herbowym z wizerunkiem orła wzlatującego ku słońcu i dewizą pruskiego rodu panującego: NEC SOLI CEDET „Nawet słońcu nie ustępuje”. Nad kartuszem umieszczono sześć pełnoplastycznych figur autorstwa również pochodzącego z Berlina rzeźbiarza Petera Breuera. Figury nawiązujące do wizerunków antycznych bóstw są alegoriami sześciu filarów dobrobytu państwa pruskiego. Patrząc od lewej są to: przemysł, górnictwo, handel, transport, wojsko i rolnictwo.

sobota, 2 kwietnia 2016

14. Kładka Siedlecka


Kładka Siedlecka powstała na przełomie XIX i XX w., inicjatorem jej budowy było Wrocławskie Towarzystwo Upiększania Breslauer Verschönerungsverein. Zbudowano ją z myślą o spacerowiczach odbywających niedzielne wycieczki na obu brzegach Oławy.
Kładka ta jest pięcioprzęsłowym mostem kratownicowym o konstrukcji nośnej z dźwigarów kratowych z jazdą dołem o pasie górnym parabolicznym. Jej długość wynosi 108,7 m a szerokość 2,5 m. Pierwsze trzy przęsła znajdują się nad wodą, a dwa pozostałe nad prawym brzegiem Oławy. Nawierzchnia jest drewniana, w związku z czym co kilkanaście lat musi być wymieniana.
Dawna niemiecka nazwa kładki - Zweipfennigbrücke (Most Dwufenigowy) związana jest z wysokością pobieranego myta za przekroczenie, wcześniej gdy opłata była o połowę niższa kładki nazywała się tylko Pfennigbrücke.

piątek, 1 kwietnia 2016

13. Fontanna „Zakochani”


Fontanna znajduje się na skwerze przed budynkiem Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN. Jej centralnym elementem jest rzeźba przedstawiająca nagą kobietę i leżącego u jej stóp młodzieńca. Rzeźba ta nazywana jest popularnie „Zakochaną parą” lub po prostu „Zakochani”. Woda z fontanny wykorzystywana jest w procesie skraplania azotu w laboratorium instytutu.
Nie wiadomo kto jest autorem tej rzeźby, ani kiedy dokładnie powstała. W latach siedemdziesiątych została przekazana w darze profesorowi Włodzimierzowi Trzebiatowskiemu, ówczesnemu dyrektorowi instytutu. Dopiero w roku 1987 zakochaną parę ustawiono przed budynkiem.

czwartek, 31 marca 2016

12. Miejska Pralnia i Farbiarnia


Zakład został założony w roku 1899 przez Wilhelma Kellinga z Budziszyna, gdzie od 1862 prowadził pralnię. Zespół budynków z pralnią, farbiarnią, kotłownią, stajniami oraz innymi urządzeniami technicznymi został zbudowany w latach 1901-04. Obok powstała też willa właściciela.
Pralnia świadczyła usługi prania i farbowania bielizny, zasłon i pościeli, odzieży i czyszczenia dywanów. Modernistyczny budynek biurowy powstał w latach 1926-27, według projektu Richarda Mohra. Uwagę zwracają kolorowe ceramiczne plakiety zdobiące elewację, przedstawiające pracowników różnych działów: praczkę, laboranta, farbiarkę i mężczyznę czyszczącego dywany.
W czasie wojny i tuż po niej zakład pracował na potrzeby wojska. W roku 1949 rozpoczęła działalność cywilna Miejska Pralnia i Farbiarnia. W latach 70 przekształcona w spółdzielnię Pralena, zakończyła swoją działalność pod koniec ubiegłego wieku. Obecnie w budynku biurowym siedzibę ma kancelaria prawna, a dawne hale pralnicze wynajmowane są na magazyny.

środa, 30 marca 2016

11. Most Oławski


Zbudowany w latach 1882-83 wg projektu inżyniera miejskiego Aleksandra Kaumanna, jest mostem  trójprzęsłowym o długości 24,6 m, wykonanym z cegły, licowanym granitem i piaskowcem. Przyłucza mostu od strony dolnej wody zdobią wykonane w 1884 przez Paula Heislera rzeźby postaci mitologicznych związanych z wodą i dzieci łowiących ryby i polujących na kaczki. 
Do 1945 nosił nazwę Mostu św. Maurycego. Jest ostatnim mostem na Oławie od czasu skrócenia jej biegu w roku 1884. W kierunku północnym widoczne jest  jej ujście do Odry. Poprzednie drewniane przeprawy, które znajdowały się w jego miejscu już od połowy XIII w. zwane były Mostem Bydlęcym od pobliskich pastwisk lub Mostem Drewnianego Domku od stojącego w pobliżu mieszkania nadzorcy składów drewna.
W roku 1945 most został częściowo uszkodzony. Obecny wygląd mostu jest wynikiem generalnego remontu przeprowadzonego w roku 1991.

10. Kościół św. Jadwigi na Jerzmanowie


Kościół znajdujący się w centralnej części nawsia Jerzmanowa powstał w XIV-XV w. Najstarszą częścią jest prezbiterium, do którego dobudowano od strony zachodniej nawę i wieżę, zakrystię od strony północnej i ozdobioną renesansowym szczytem kruchtę po stronie południowej, pełniącą później funkcję kaplicy chrzcielnej.
Wzniesiony w stylu gotyckim, teren przykościelny, na którym znajdował się cmentarz otoczony został kamiennym murem. Od roku 1529-1654 należał do ewangelików, później powrócił w ręce Kościoła katolickiego. W XVII-XVIII wnętrzu nadano wystrój barokowy. Zachowały się także płyty nagrobne członków rodzin dawnych właścicieli Jerzmanowa pochodzące z lat 1603-1797.
Po roku 1945 ze względu na to, że pobliski ewangelicki kościół przeszedł w ręce katolików i stał się kościołem parafialnym pełni on funkcje kaplicy pomocniczej i pogrzebowej.

wtorek, 29 marca 2016

9. Zespół Szkół Gastronomicznych


Budynek szkoły przy ul. Kamiennej blisko skrzyżowania z Borowską powstawał w latach 1910-11. Autorem projektu był Gustav Oelsner (1879-1956), późniejszy radca budowlany Katowic i jeden z czołowych architektów Altony pod Hamburgiem. Mieszczący ponad 40 sal lekcyjnych gmach wybudowany był w uproszczonym geometrycznie stylu nawiązującym nieco do tradycyjnej architektury Śląska. Nad elewacją frontową górowała tarcza zegarowa.
Do roku 1945 była to szkoła ludowa nr 67 jej patronem był pruski minister z pocz. XIX w. Heinrich von Stein, patron także ulicy Kamiennej, która nazywała się Steinstraße. Szkoła natomiast nosiła nazwę Steinschule.
W czasie oblężenia miasta w 1945 budynek szkoły był punktem obrony regimentu Kersten walczącego z nacierającymi czerwonoarmistami w południowych rejonach miasta. Kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk.
Zniszczony budynek został po wojnie odbudowany w stylu socrealistycznym dalekim estetycznie od pierwowzoru. Mieści się tu obecnie Zespół Szkół Gastronomicznych.

poniedziałek, 28 marca 2016

8. Pomnik Sokratesa


Rzeźba postaci starożytnego greckiego filozofa znajduje się na Wyspie Bielarskiej. Sokrates stojący na niskim cokole przedstawiony jest w sposób karykaturalny niczym bohater kreskówek. Autorem tego dzieła jest pochodzący z Ukrainy, mający także polskie korzenie, a mieszkający od kilkudziesięciu lat w Estonii rzeźbiarz i architekt Stanisław Nieczwołodow.
Pomnik ten jest darem artysty dla Wrocławia, w którym spędził pewien czas w swoich latach studenckich. Podobnej wielkości kopia postaci Sokratesa znajduje się na terenie prywatnej posesji artysty w mieście Tartu w Estonii.
Wykonana z betonu rzeźba początkowo pokryta była cienką miedzianą blachą, która wkrótce została skradziona. Przed cokołem umieszczony jest kamienny blok z imieniem i datami życia filozofa: „Sokrates 469 399”. Całość wykonano w roku 1993.

piątek, 25 marca 2016

7. Krzyż pokutny na Żernikach


Krzyż pokutny, czyli pamiątka średniowiecznego wymiaru sprawiedliwości znajduje się w pobliżu linii kolejowej prowadzącej do Zgorzelca na północ od zabudowań osiedla Żerniki. Krzyże pokutne były zazwyczaj stawiane przez morderców, nierzadko na miejscu dokonanej zbrodni.
Żernicki krzyż wykonany jest z granitu. Według pomiarów Maxa Hellmicha, badacza śląskich krzyży pokutnych w okresie międzywojennym, krzyż ma 205 cm wysokości, rozpiętość ramion wynosi 92 cm, a szerokość u podstawy 138 cm, jego grubość to 15 cm, jest zatem największym spośród wszystkich krzyży pokutnych znajdujących się na terenie obecnego Wrocławia. Na jego południowej stronie wykuty jest obraz przedstawiający bełt (pocisk używany do strzelania z kuszy) czyli domniemane narzędzie zbrodni. Krzyż niestety nie zachował się w stanie nienaruszonym, ma uszkodzone jedno ramię i górną część, ale już na szkicu sporządzonym przez Hellmicha w roku 1923 to uszkodzenie jest widoczne.

czwartek, 24 marca 2016

6. Dwór na Oporowie


Budynek ten powstał w pierwszej poł. XVI w., o czym świadczył typowy dla tego okresu portal z piaskowca, który kilkanaście lat temu zaginął. Zbudowany został dla zarządcy majątku oporowskiego, który jak cała wieś należał roku 1810 do wrocławskiej kapituły katedralnej. Dom ten usytuowany był w czworoboku zabudowań gospodarczych. Kilkakrotnie remontowany i przebudowywany. Ostatni remont miał miejsce w latach 1937-38.
Dwór oporowski został zbudowany na planie zbliżonym do litery „L”, środkową część wnętrza zajmuje sień przelotowa łącząca wejście z tylnym skrzydłem, w którym umieszczono pomieszczenia gospodarcze. Całość kryje wysoki dwuspadowy dach wysunięty okapowo w obie strony, przy czym wysunięcie jest znacznie szersze od strony frontowej, okap ten przykrywał niegdyś drewnianą galerię nad wejściem do budynku łączącą wejścia do pomieszczeń na pierwszym piętrze.
Po roku 1945 stał się częścią działającego tu przez jakiś czas PGR-u. 

środa, 23 marca 2016

5. Szkoła Podstawowa nr 73


Szkoła podstawowa przy ul. Glinianej powstawała w drugiej połowie XIX w. w dwóch etapach. Po tym gdy w roku 1868 Glinianki przyłączono do miasta podjęto decyzję o budowie szkoły ludowej dla nowego osiedla. Autorem projektu był miejski radca budowlany Hans Zimmermann (1831-1911). W roku 1870 budynek nowej szkoły stanął na podwórku dawnej szkoły wiejskiej. Był to trzypiętrowy gmach z czerwonej cegły mieszczący 12 sal. Dłuższa jego oś skierowana była poprzecznie do ulicy.
Pod koniec lat 80 XIX w. okazało się, że szkoła jest za mała dla potrzeb rozrastającej się dzielnicy kamienic czynszowych. Wykonany w roku 1887 projekt rozbudowy był dziełem następcy Zimmermanna - Richarda Plüddemanna (1846-1910). Dobudowano według jego koncepcji drugie skrzydło zorientowane wzdłuż ulicy mieszczące dodatkowe 15 sal. Neogotycką bryłę nowego skrzydła zdobiły wzory ciemnej glazurowanej cegły oraz blendy ze sgraffitem przedstawiającym herb Wrocławia.

wtorek, 22 marca 2016

4. Teatr Współczesny


Budynek teatru powstał w r. 1928 i był do końca II wojny światowej domem ewangelickiej parafii św. Elżbiety. Odbywały się tu spotkania towarzyskie i imprezy kulturalne dla parafian, mieściło się tu także przedszkole i klub dla młodzieży. Główna sala przeznaczona do projekcji filmów, wystawiania przedstawień i innych uroczystości mogła pomieścić 500 widzów. Autorem projektu był Max Taubert.
Po roku 1945 w budynku urządzono teatr. Najpierw w latach 1946-48 Teatr Lalki i Aktora, w 1948-57 Teatr Młodego Widza, a od 1967 nosi on nazwę Wrocławski Teatr Współczesny im. Edmunda Wiercińskiego. Początkowo repertuar sceny miał charakter rozrywkowy lub dedykowany młodszej części widowni, następnie kierował się w stronę poważniejszych dzieł współczesnych twórców.
Modernistyczna bryła budynku była w okresie powojennym kilkakrotnie przebudowywana, ostatnio na przełomie ubiegłego i obecnego stulecia dostosowując się do postmodernistycznych trendów ostatnich dekad.

3. Młyn Agnieszki


Młyn wodny znajdujący się w północnej części osiedla nad będącą odnogą Widawy młynówką wzmiankowany był już w roku 1353. W XIX w. był jednym z dwóch młynów działających w ówczesnej wsi Świniary. W roku 1846 nazwany został młynem Agnieszki, jednak dokument wystawiony w dniu 9 czerwca tegoż roku nie mówi nic kim była owa Agnieszka, która stała się patronką młyna. W połowie lat 30 XX w. został wyłączony z eksploatacji w związku z przebudową koryta Widawy i odcięcia od niej młynówki.

2. Dąb Studentów


Pozbawiony konarów, martwy pień dębu znajdujący się w głębi Parku Wschodniego tuż nad brzegiem Dolnej Oławy jest pozostałością naturalnego drzewostanu łęgowego, jaki porastał te podmokłe tereny przez wieki zanim powstał tu w latach 20 XX w. park.
Przed rokiem 1945 dąb ten, jeszcze wówczas żywy, nazywany był Dębem Studentów na pamiątkę wydarzenia, jakim było założenie nowej korporacji akademickiej we Wrocławiu o nazwie Raczeks. Studenci należący do nowo powstałej korporacji przybili do tego dębu jej herb dnia 27 października 1817. Teren dzisiejszego parku należał wówczas do leżącej na drugim brzegu Oławy wsi Bierdzany i jak całe pobliskie okolice był jednym z ulubionych miejsc świątecznych spacerów wrocławian.

poniedziałek, 21 marca 2016

1. Wyspa Opatowicka


Znana dzisiaj głównie z atrakcji jaką jest park linowy Wyspa Opatowicka powstała sto lat temu, gdy wykopany został kanał, na którym wykonano śluzę pozwalającą ominąć jaz zbudowany między północnym brzegiem wyspy, a Bartoszowicami. Kolano Odry opływające wyspę od północy to z kolei początkowy fragment rowu, jaki wykopali wrocławianie w połowie XVI w. gdy istniało zagrożenie, że wody Odry skierują się ku północy omijając całkowicie miasto.
Do lat 70 zanim powstała kładka wzdłuż zbudowanego na nowo jazu, na wyspę dostać się można był jedynie od strony Opatowic przez śluzę, a także łodzią czy statkiem wycieczkowym. W zachodniej części z myślą o odwiedzających wyspę w czasie niedzielnych wycieczek zbudowano w latach 20 mały pawilon restauracyjny oraz betonową muszlę koncertową.
Wyspa Opatowicka nazywana była w okresie międzywojennym Wyspą Miłości ze względu na to, że stała się ulubionym miejscem, gdzie w czasie dobrej pogody pary zakochanych spędzały weekendy w namiotach.