21. Mezonetowiec

Blok mieszkalny przy ul. Kołłątaja 9/10 i 11/12 zaprojektowany w roku 1958 przez zespół architektów Miastoprojektu: Edmunda Frąckiewicza, Jadwigę Grabowską-Hawrylak oraz Marię i Igora Tawryczewskich został ukończony w roku 1960.

Budynek nazywany jest mezonetowcem, składa się z ośmiu kondygnacji, na parterze umieszczono sklepy, natomiast na pozostałych siedmiu piętrach znajdują się mieszkania. Pierwsze sześć pięter to zespół 54 mezonet, po 18 na jednym dwupiętrowym poziomie. Dwukondygnacyjne mieszkania zostały podzielone w następujący sposób: w dolnej kondygnacji znajduje się pokój dzienny i kuchnia, a wyżej dwie sypialnie i łazienka. Elewację od strony ulicy Kołłątaja tworzą loggie 54 mieszkań, dodatkowo jedna sypialnia każdej mezonety posiada niewielki balkonik wewnątrz loggii. Od strony podwórka elewację tworzą cztery galerie prowadzące do mieszkań oraz dwie prowadzące do nich klatki schodowe.

20. Wzgórze Gajowe

Wzgórze Gajowe jest sztucznie usypanym w okresie powojennym kopcem. W roku 1948 zorganizowano w tym miejscu wysypisko gruzu, następnie wywożono tu odpady komunalne. Ostatecznie wysypisko zamknięto w latach 60. Porośnięte roślinnością ruderalną wzgórze stało się siedliskiem rzadkich okazów fauny. Stwierdzono min. występowanie sześciu rzadkich gatunków chrząszczy, wśród nich Melanophthalma maura jest pierwszym stanowiskiem tego gatunku w Polsce. Odkryto też gatunek pająka: Zodarion rubidum, nieznanego do tej pory w Polsce.

Wcześniej w miejscu powojennego wysypiska działała wybudowana w XIX w. fabryka nawozów „Silesia”, zamknięta ostatecznie w latach 20. W roku 1933 wiosną na terenie dawnej fabryki bojówki SA zorganizowały w kilku barakach pofabrycznych nielegalny obóz koncentracyjny, w którym przetrzymywano i torturowano politycznych oponentów nazistowskiej władzy - KZ Dürrgoy. Później planowano utworzyć tu ośrodek sportów zimowych ze skocznią narciarską, torem zjazdowym i saneczkowym.

19. Straż pożarna przy ul. Gdańskiej

Zespół zabudowań jednostki straży ogniowej obsługującej Przedmieście Piaskowe powstał w latach 1908-11 według projektu Richarda Plüddemanna i Charlota Cabanisa. Budynki czerwonej cegły z oszczędnym detalem z piaskowca wzniesione są w stylu nawiązującym do rodzimego budownictwa ludowego. Zdobiącym je szczytom nadano kształt płomieni. Najwyższy z nich środkowy został zniszczony w roku 1945.

Pomieszczenia wewnątrz służyły całodziennemu pobytowi strażaków, oprócz wartowni, stajni i remizy znajdowały się tu także pomieszczenia do wypoczynku, sala gimnastyczna, wieża ćwiczeń, miejsce suszenia węży oraz mieszkania służbowe. W zachodniej części podwórka umieszczono natomiast widoczną z każdego zakątka zespołu zabudowań oszalowaną deskami wieżę zegarową.